Προληπτικός Έλεγχος
Ο καρκίνος σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι μία δυνητικά ιάσιμη νόσος ή μία χρόνια νόσος.
Στατιστικές αναλύσεις δείχνουν ότι μέχρι το 2035 η πλειοψηφία των ασθενών με καρκίνο θα ζουν τουλάχιστον 10 έτη.
Στο στόχο αυτό συμβάλλει σημαντικά εκτός από την ανάπτυξη των νέων θεραπειών, η έγκαιρη διάγνωση ή ακόμη περισσότερη η πρώιμη διάγνωση προκαρκινικών βλαβών. Σημαντικό στον προσυμπτωματικό έλεγχο είναι το άτομο να γνωρίζει το οικογενειακό ιστορικό του και να ρωτήσει τον ιατρό του αν με βάση το ιστορικό του μεταβάλλεται η συχνότητα και το είδος του προσυμπτωματικού ελέγχου.
Προσυμπτωματικός έλεγχος
Οι γυναίκες από 35-70 ετών θα πρέπει να υποβάλλονται σε μαστογραφία ανά 1-2 έτη, με ταυτόχρονη εκμάθηση αυτοψηλάφησης από τους ειδικούς επαγγελματίες υγείας
Το τεστ pap και ο γυναικολογικός έλεγχος ετησίως θα πρέπει να γίνεται με την έναρξη σεξουαλικής ζωής ή τουλάχιστον από τα 30 έτη και έπειτα έως τουλάχιστον τα 65 έτη.
Το ΗPV DNA test μπορεί να λαμβάνεται συγχρόνως με το τεστ pap ή επί αμφιβόλου αποτελέσματος του τελευταίου.
Όλα τα άτομα από την ηλικία των 45-50 ετών ανά 5 έτη θα πρέπει να υποβάλλονται σε κολονοσκόπηση. Το FIT test μπορεί να ανιχνεύει την ανθρώπινη αιμοσφαιρίνη στα κόπρανα αλλά επί αρνητικού τεστ δεν αποκλείεται η ύπαρξη προκαρκινικής ή καρκινικής βλάβης στο έντερο, και συνεπώς η κολονοσκόπηση δεν αντικαθίσταται από αυτό το τεστ.
Άλλα προγράμματα πρώιμης διάγνωσης είναι για τον καρκίνο του πνεύμονα σε καπνιστές με χαμηλής δόσης ακτινοβολίας αξονική θώρακος σε ετήσια βάση μετά την ηλικία των 55 ετών.
Για τον καρκίνο του προστάτη ο ετήσιος έλεγχος του PSA σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερα των 50 ετών ενδέχεται να οδηγήσει στην πρώιμη διάγνωσή του.
Όσον αφορά το μελάνωμα και τους μη μελανωτικούς όγκους του δέρματος θα πρέπει να πραγματοποιείται ετήσια χαρτογράφηση δέρματος.
Έλεγχος καρκινικών δεικτών: Ο έλεγχος καρκινικών δεικτών ΔΕΝ είναι μέσο πρώιμης ή εγκαιρης διάγνωσης και δεν συστήνεται σε άτομα που δεν πάσχουν από καρκίνο. Ενδέχεται να χρησιμεύει μόνο ως μέσο παρακολούθησης ασθενών με καρκίνο. Η φυσιολογική τιμή τους δεν αποκλείει την διάγνωση καρκίνου ενώ μία παθολογική τιμή τους δεν συνδυάζεται απαραίτητα με διάγνωση ή επιδείνωση/υποτροπή του καρκίνου.
Γονιδιακός έλεγχος
Ένας άλλος τρόπος πρόληψης τόσο για ασυμπτωματικά άτομα όσο και για άτομα που ήδη έχουν νοσήσει από καρκίνο – και φυσικά αναλόγως της ηλικίας τους, του ογκολογικού ιστορικού τους, του ιστολογικού τύπου καρκίνου, και του οικογενειακού ιστορικού τους – είναι να υποβληθούν σε γονιδιακό έλεγχο για κληρονομούμενα γονίδια. Η διαδικασία είναι απλή, γίνεται μέσω λήψης μικρής ποσότητας αίματος και στη συνέχεια αυτό αναλύεται με τη μέθοδο του next-generation sequencing σε ειδικά πιστοποιημένα διαγνωστικά εργαστήρια. Η διενέργεια του γονιδιακού ελέγχου οφείλει να γίνεται με εξατομικευμένο τρόπο κάθε φορά. Παρ’ ότι δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία παρά μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, είναι πολύ σημαντικός γιατί καθορίζει τη γενετική συμβουλευτική και ενδέχεται να μεταβάλλει τη θεραπευτική προσέγγιση σε ήδη πάσχοντα άτομα.
Τι είναι γενετική συμβουλευτική;
Είναι η παροχή πληροφοριών σε ασθενείς ή σε ασυμπτωματικά άτομα που ενδέχεται να βρίσκονται σε κίνδυνο για κάποιο γενετικό νόσημα, σχετικές με την κλινική εικόνα του νοσήματος, την πορεία του, τις θεραπευτικές δυνατότητες, τον κίνδυνο επανεμφάνισης ή μεταβίβασής του από γενιά σε γενιά αλλά και τους τρόπους πρόληψης.
Γονιδιακός έλεγχος
Ένας άλλος τρόπος πρόληψης τόσο για ασυμπτωματικά άτομα όσο και για άτομα που ήδη έχουν νοσήσει από καρκίνο – και φυσικά αναλόγως της ηλικίας τους, του ογκολογικού ιστορικού τους, του ιστολογικού τύπου καρκίνου, και του οικογενειακού ιστορικού τους – είναι να υποβληθούν σε γονιδιακό έλεγχο για κληρονομούμενα γονίδια. Η διαδικασία είναι απλή, γίνεται μέσω λήψης μικρής ποσότητας αίματος και στη συνέχεια αυτό αναλύεται με τη μέθοδο του next-generation sequencing σε ειδικά πιστοποιημένα διαγνωστικά εργαστήρια. Η διενέργεια του γονιδιακού ελέγχου οφείλει να γίνεται με εξατομικευμένο τρόπο κάθε φορά. Παρ’ ότι δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία παρά μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, είναι πολύ σημαντικός γιατί καθορίζει τη γενετική συμβουλευτική και ενδέχεται να μεταβάλλει τη θεραπευτική προσέγγιση σε ήδη πάσχοντα άτομα.
Τι είναι γενετική συμβουλευτική;
Είναι η παροχή πληροφοριών σε ασθενείς ή σε ασυμπτωματικά άτομα που ενδέχεται να βρίσκονται σε κίνδυνο για κάποιο γενετικό νόσημα, σχετικές με την κλινική εικόνα του νοσήματος, την πορεία του, τις θεραπευτικές δυνατότητες, τον κίνδυνο επανεμφάνισης ή μεταβίβασής του από γενιά σε γενιά αλλά και τους τρόπους πρόληψης.